Sau tuổi 40

Đỗ Hồng Thanh

Sau khi đã qua tuổi 40, phụ nữ và nam giới vẫn có khả năng sinh sản và nhu cầu tình dục. Có đến một nửa số phụ nữ ở độ tuổi này và cho đến tuổi 50 vẫn có khả năng mang thai. Vậy ở tuổi này nên chọn biện pháp tránh thai nào?

Trước tiên phải khẳng định các nguy cơ có liên quan trong quá trình thai nghén ở lứa tuổi này cao gấp 50 lần so với phụ nữ ở lứa tuổi 20. Theo các chuyên gia về sức khỏe sinh sản thì nguy cơ chảy máu trong và sau quá trình sinh nở cao hơn đối với những phụ nữ ngoài 40 tuổi. Nếu những phụ nữ ở tuổi này lại mắc thêm các bệnh mãn tính như tăng huyết áp, tiểu đường, các bệnh tim mạch thì sẽ càng có nhiều nguy cơ hơn. Ngoài ra, việc mang thai muộn có gây nguy hiểm cho bào thai và trẻ sơ sinh. Những bà mẹ ở tuổi này dễ bị sảy thai, sinh con bị dị tật kể cả bị hội chứng Down (một dạng thiểu năng trí tuệ). Tỷ lệ chết chu sinh ở trẻ do các bà mẹ nhiều tuổi sinh ra cũng cao hơn các bà mẹ trẻ. Nguy cơ dị dạng bẩm sinh ở trẻ tăng tỷ lệ thuận với độ tuổi của người cha.

Thông thường tuổi mãn kinh hoặc giai đoạn cuối của thời kỳ này ở phụ nữ là khoảng từ 45 - 55 tuổi. Trong khi khả năng sinh sản của phụ nữ bắt đầu suy giảm sau tuổi 35 thì ở tuổi này nhiều phụ nữ vẫn tiếp tục mang thai. Mặc dù ở nhiều nước đang phát triển có xu hướng trì hoãn lại việc sinh nở, việc mang thai ngoài dự kiến khi đã đứng tuổi vẫn là một việc không nên khuyến khích. Phụ nữ ngoài 40 tuổi thường có xu hướng lựa chọn giải pháp nạo thai khi lỡ mang thai hơn là những phụ nữ ở tuổi trẻ hơn (20 hoặc 30 tuổi). GS. Stanley Henshaw - Phó Giám đốc Viện nghiên cứu Sức khỏe sinh sản Alan Guttmacher cho biết, vào năm 1992, hơn 1/3 số phụ nữ trong khoảng từ 40 - 44 tuổi ở Mỹ đã lựa chọn giải pháp nạo phá thai. Tỷ lệ này cao hơn ở tất cả các nhóm tuổi khác trừ những phụ nữ mang thai ở lứa tuổi 19 hoặc trẻ hơn. Phụ nữ ngoài tuổi 40 vẫn có nhu cầu tránh thai hiệu quả. BS. Carlos Huezo - Giám đốc Hiệp hội Kế hoạch hóa gia đình quốc tế (IPPF) cho biết: "Các nhà cung cấp dịch vụ tránh thai nên chuẩn bị hỗ trợ phụ nữ ở lứa tuổi này trong việc lựa chọn giải pháp tránh thai thích hợp tùy theo tình huống và nhu cầu của họ". Theo ông, nam giới cũng đóng vai trò quan trọng trong vấn đề này thông qua việc giúp đỡ phụ nữ trong việc lựa chọn giải pháp thích hợp hoặc tự mình thực hiện các biện pháp tránh thai. Khả năng sinh sản của nam giới có thể kéo dài trong suốt thời kỳ trưởng thành. Mặc dù nam giới có thể sử dụng 4 biện pháp tránh thai sẵn có là dùng bao cao su, thắt ống dẫn tinh, kiêng khem định kỳ, hoặc phóng tinh ra ngoài âm đạo, nhưng họ vẫn phải đối mặt với nhiều vấn đề khác nhau khi họ nhiều tuổi.

Nguy cơ dị dạng bẩm sinh ở trẻ cũng tăng cùng tuổi người cha. TS. Huezo cho biết: "Với những người đàn ông lớn tuổi thì bạn tình hoặc bạn đời của họ thường cũng lớn tuổi. Do đó họ cần chú ý tới những vấn đề sức khỏe khi sử dụng một số biện pháp tránh thai". Khi sử dụng các biện pháp tránh thai, nói chung cả nam giới và phụ nữ lớn tuổi cần được kiểm tra tình trạng sức khỏe kỹ càng để tránh các nguy cơ có thể xảy ra. Chẳng hạn, tăng huyết áp, đái đường, hút thuốc lá hoặc có tiền sử bị các bệnh về rối loạn tim mạch làm tăng nguy cơ khi sử dụng các biện pháp tránh thai bằng hormon có chứa estrogen (như viên thuốc tránh thai kết hợp và một số dạng thuốc tiêm tránh thai). Chảy máu không rõ nguyên nhân cũng là một lý do quan trọng bởi nó có thể là triệu chứng của bệnh ung thư tử cung hoặc ung thư buồng trứng, một căn bệnh phổ biến khi phụ nữ bước vào thời kỳ mãn kinh. Ngoài ra, khi xem xét đến các nhân tố về mặt sức khỏe trong kế hoạch hóa gia đình (KHHGĐ) thì các nhà cung cấp dịch vụ KHHGĐ phải giải quyết nhiều vấn đề khác nữa. Chẳng hạn, cặp vợ chồng thích sử dụng biện pháp tránh thai nào? Họ có định sinh con nữa hay không? Họ thích sử dụng biện pháp tránh thai lâu dài hay biện pháp tránh thai tạm thời? Họ có thường xuyên sinh hoạt tình dục không? Trước đó họ có sử dụng biện pháp tránh thai nào và họ đã có kinh nghiệm gì trong việc sử dụng các biện pháp tránh thai? Họ có nguy cơ mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục?

Nói chung, phụ nữ ở lứa tuổi tiền mãn kinh và bắt đầu bước vào tuổi mãn kinh có nhiều sự lựa chọn các biện pháp tránh thai.

Đối với phụ nữ không muốn sinh thêm con, triệt sản là một giải pháp tuyệt vời. Ở Mỹ, 47% phụ nữ 40 - 44 tuổi lựa chọn giải pháp này. Triệt sản bằng phẫu thuật có thể giúp ngăn ngừa nguy cơ ung thư buồng trứng. Còn với phụ nữ ngoài tuổi 50, có một giải pháp khác phù hợp hơn là đặt vòng. Đây cũng là một lựa chọn tốt cho những phụ nữ bị béo phì, hoặc có vấn đề về hô hấp, hay những người không thể triệt sản miễn là họ không có nguy cơ mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục.

Còn với những phụ nữ vẫn muốn sinh con, hoặc có quan hệ tình dục không thường xuyên thì dùng bao cao su có thể là một lựa chọn thích hợp. Dùng bao cao su hầu như không gây ra một biến chứng gì. Ngoài ra, bao cao su có hiệu quá tránh thai cao gấp hai lần đối với phụ nữ ngoài 40 so với những phụ nữ trẻ hơn. Tuy nhiên, dùng bao cao su tỷ lệ thất bại cao hơn so với dùng các biện pháp tránh thai khác. Ngoài sự an toàn và tác dụng tránh thai, bao cao su còn có những tác dụng khác. Chẳng hạn với bao cao su dùng dầu bôi trơn có thể thay thế cho chất nhờn âm đạo đã giảm ở phụ nữ nhiều tuổi. Ngoài ra, bao cao su còn giúp ngăn ngừa các bệnh lây truyền qua đường tình dục.

Dùng thuốc tránh thai cũng là một lựa chọn có hiệu quả. Ngoài ra, biện pháp này còn giúp ngăn ngừa nguy cơ ung thư tử cung và ung thư buồng trứng, chửa ngoài dạ con và giảm các nguy cơ phát triển các khối u lành tính ở vú, buồng trứng và tử cung. Một lợi thế cho phụ nữ tiền mãn kinh và mãn kinh khi sử dụng viên thuốc tránh thai kết hợp là có thể ngăn ngừa chứng loãng xương, giảm nguy cơ bị bệnh tim mạch.

Tóm lại, các nhà cung cấp các dịch vụ kế hoạch hóa gia đình cần giúp phụ nữ chuẩn bị cho thời kỳ mãn kinh và lựa chọn biện pháp tránh thai an toàn, phù hợp nhất đối với tình trạng sức khỏe của họ trong thời kỳ này.

(Đỗ Hồng Thanh)