Vị thành niên không còn là trẻ con, nhưng chưa phải đã thành người lớn, tuổi vị thành niên là một giai đoạn phát triển rất nhanh về thể chất, lứa tuổi đó đòi hỏi chúng phải có khả năng mới và phải đối mặt với nhiều tình huống, hoàn cảnh mới.
Vị thành niên – nguồn lực quan trọng
Vị thành niên giống như những con bướm. Chúng trải qua một giai đoạn chuyển tiếp đầy những tiềm năng nhưng lại rất mong manh. Họ cần được nuôi dưỡng, chăm sóc và sống trong một môi trường thuận lợi để trở thành những người trưởng thành khỏe mạnh, có trách nhiệm, có khả năng sinh sản và lao động.
Vị thành niên có những năng lực, ý tưởng, nhiệt tình, khát vọng và tiềm năng vô tận. Họ là tài sản và nguồn lực quan trọng của quốc gia và là thế hệ kế cận trong tương lai.
Theo tổ chức y tế thế giới (WHO), vị thành niên là những người trong độ tuổi từ 10-19. Thanh thiếu niên là những người trong độ tuổi từ 10-24 (bao gồm cả vị thành niên). Hay còn gọi một cách khác là tuổi dậy thì.
 |
Dậy thì là sự chuyển đổi của cơ thể từ thiếu niên thành nam giới hoặc phụ nữ trưởng thành. Đó là thời kỳ đặc biệt có những biến đổi đột ngột mạnh mẽ về tâm lý và sinh lý. Đây là một hành trình có thể vừa háo hức thú vị, vừa lo âu bồn chồn. Lúc này xuất hiện những rung động về tình cảm, rung động về tình yêu và thể xác khiến bạn cảm thấy tự hào và hạnh phúc nhưng cũng có thể gây cho bạn cảm giác hoang mang ngượng ngùng. Hoặc là một cảm giác lẫn lộn tất cả những cảm xúc này.
Tuổi dậy thì có những thay đổi ở con trai và con gái: Chiều cao, trọng lượng và cơ bắp phát triển. Bộ phận sinh dục cũng phát triển kèm theo lông mọc ở nách và bộ phận sinh dục. Tuyến da hoạt động mạnh và có mụn trứng cá, giọng nói trầm hơn, tính khí thất thường, thích người khác giới hoặc cùng giới. Thời kỳ này bắt đầu có khả năng sinh sản. Ở nữ giới vú bắt đầu phát triển gây đau, đầu vú nhú lên, mông nở, buông trứng bắt đầu sinh sản tế bào trứng, bắt đầu thấy kinh nguyệt. Ở nam giới ngực nở, mọc râu, dương vật và tinh hoàn to lên, tinh hoàn tụt xuống bìu và bắt đầu sinh sản ra tinh trùng, họ trải qua lần đầu xuất tinh khi tinh dịch chảy ra từ dương vật.
Ở tuổi này thường tình yêu chỉ được xác định đơn giản như cảm giác thích người khác giới, thích ánh mắt thích nụ cười… cho rằng đó là có tình yêu. Tình yêu ở đây thường không có lý trí và thường không làm chủ được bản thân và trong đó đặc biệt không kiểm soát được giữa tình yêu và tình dục dẫn đến có những hành vi lệch hướng rất tai hại ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản. Những vị thành niên đã có sinh hoạt tình dục, đa số những lần quan hệ như vậy có nguy cơ cao. Bởi vì vị thành niên do thiếu kiến thức và kĩ năng thương lượng với bạn tình để đạt được hành vi tình dục an toàn, hoặc bị ảnh hưởng bởi ma túy và rượu. Vị thành niên ít được tiếp cận với những phương tiện bảo vệ, vô tình họ thực hiện những hành vi ngược lại những vấn đề về tình dục và sức khỏe sinh sản an toàn. Nhiều người có vấn đề về sinh hoạt tình dục và sức khỏe sinh sản thì lại khó khăn trong việc tiếp cận với những dịch vụ cần thiết để được an toàn hơn.
Sức khỏe sinh sản vị thành niên
| Vị thành niên có những năng lực, ý tưởng, nhiệt tình, khát vọng và tiềm năng vô tận. Họ là tài sản và nguồn lực quan trọng của quốc gia và thế hệ kế cận. Vì thế họ cần được nuôi dưỡng, chăm sóc và sống trong môi trường thuận lợi để trở thành người trưởng thành khỏe mạnh. |
Bao cao su: Thường dễ kiếm không có những ảnh hưởng phụ, tránh được những bệnh truyền nhiễm qua đường tình dục và virus HIV. Nhược điểm: phải dùng đúng cách mới có hiệu quả.
Thuốc tránh thai: Các viên thuốc làm buồng trứng ngưng không rụng hàng tháng, thường uống 21 ngày liên tục sau đó nghỉ 7 ngày. Nếu muốn có thai thì dừng thuốc không uống nữa. Nhược điểm là thuốc phải uống mỗi ngày không được bỏ thuốc khi đang dùng tránh thai.
Tiêm nội tiết tố: Thuốc có tác dụng giống như thuốc tránh thai, tiêm 1, 2 hoặc 3 tháng 1 mũi. Sau 1 mũi tiêm không cần làm gì thêm cho tới mũi tiêm sau.
Bao cao su dành cho phụ nữ: Ít dùng vì cách dùng phức tạp.
Đặt vòng tránh thai: Có tác dụng tránh thai lâu dài, hiệu quả cao.
Ngoài ra còn 1 số phương pháp khác như tính chu kỳ kinh nguyệt, xuất tinh ngoài âm đạo nhưng hiệu quả tránh thai thấp.
Một phương pháp không áp dụng cho vị thành niên là triệt sản. Mặc dù đây là biện pháp rất hiệu quả.
Những biện pháp tránh thai trên nhằm góp phần cung cấp kiến thức và kỹ năng giúp cho các vị thành niên tránh được có thai sớm, nạo phá thai không an toàn và phòng lây bệnh qua đường tình dục.
Tình dục có thể ví như nước - không có gì mềm mại như nước, không có gì mạnh hơn nước (Lão tử). Vì vậy nước cũng có thể vô cùng nguy hiểm như bão lụt sóng thần, gây bệnh nếu ô nhiễm. Hành vi tâm lý nhận thức của tuổi dậy thì về tình dục cũng như vậy. Đó là niềm kích hoạt sức sống làm thăng hoa trí tuệ, sáng tạo nghệ thuật và muôn hình muôn vẻ, tạo ra tính đa dạng của hành vi nhưng cũng khó kiểm soát dẫn đến hành vi sai lầm như tình dục quá sớm, nạo phá thai, mất ý chí tiến thủ xa vào mại dâm ma túy, rượu, cờ bạc vvv. J. Market đã gửi thông điệp qua tiểu thuyết Trăm năm cô đơn: “ Tình dục không kiểm soát sẽ sinh ra con cháu có đuôi xoắn nút chai và sẽ bị tiêu diệt”.
Chính vì vậy toàn thế giới trong đó có chúng ta hãy quan tâm đến sức khỏe sinh sản, sức khoẻ tình dục vị thành niên.
BS. Bạch Thị Cúc
0 nhận xét:
Đăng nhận xét